مدیر عامل شرکت تجاری کیست و چه اختیاراتی دارد؟
پس از تصویب اساسنامه و ثبت شرکت‌های تجاری در اداره ثبت شرکت‌ها، مطابق با قانون تجارت این شرکت‌ها دارای شخصیت حقوقی می‌شوند و ممکن است طرف حق و تکلیف واقع شوند. شخصیت حقوقی شرکت‌ها همچنین ممکن است اموال و دارایی نقدی و غیر نقدی داشته باشند. اداره شرکت‌ها و تصمیم‌گیری در مورد فعالیت این اشخاص حقوقی مطابق با قانون تجارت در اختیار اعضای هیات مدیره و مدیر عامل قرار دارد.
فرم درخواست مشاوره رایگان
اعضای هیات مدیره شرکت اصولاً با برگزاری انتخابات در مجمع عمومی عادی یا فوق‌العاده شرکت انتخاب می‌شوند. زمان و مکان برگزاری انتخابات می‌بایست پیش از رای‌گیری به کلیه سهامداران شرکت اعلام شود. تعداد اعضای هیات مدیره با توجه به نوع شرکت و میزان سرمایه آن متفاوت است. در شرکت‌های سهامی عام هیات مدیره حداقل از پنج عضو و در شرکت‌های سهامی خاص حداقل از دو عضو تشکیل می‌شود.
برخی از مهمترین اختیارات مدیر عامل شرکت‌های تجاری
تصمیم‌گیری در خصوص چگونگی اداره شرکت هیات مدیره شرکت است. بازوی اجرایی هیات مدیره مدیر عامل است که با تصمیم هیات مدیره انتخاب می‌شود. مدیر عامل از نظر قانونی به عنوان نماینده شرکت شناخته می‌شود که در حدود قانون و اساسنامه شرکت، وظایف و اختیاراتی را به عهده می‌گیرد. در ادامه این نوشتار به بررسی برخی از مهمترین اختیارات مدیر عامل شرکت‌های تجاری و همچنین چگونگی اجرای این اختیارات، مطابق با قانون تجارت خواهیم پرداخت.
برخی از مهمترین اختیارات مدیر عامل شرکت‌های تجاری عبارتند از:
- ثبت و حفظ اموال و اسناد متعلق به شرکت
- مشاوره و ارائه راهنمایی به اعضای هیات مدیره
- اجرای مصوبات هیات مدیره شرکت
- استخدام و به کارگیری پرسنل متخصص و نظارت بر آنها
- تقویت منابع انسانی شرکت
- یافتن فرصت‌های اقتصادی جدید برای شرکت
- تشویق، تنبیه و اخراج پرسنل در صورت لزوم
دامنه وظایف مدیر عامل در شرکت‌های تجاری
نکته مهمی که در خصوص وظایف و اختیارات مدیر عامل شرکت‌های تجاری باید در نظر داشت این است که حدود و ثغور وظایف مدیرعامل شرکت‌های تجاری با همدیگر متفاوت است. مدیرعامل شرکت‌های تجاری در انجام وظایف و اختیارات خود به طور کلی می‌بایست به دو سند پایبند باشد. نخستین سند قانون تجارت است که شیوه انتخاب و وظایف مدیرعامل را در شرکت‌های سهامی و غیرسهامی ذکر کرده است. سند مهم دیگر اساسنامه شرکت می‌باشد که به تصویب موسسین یا مجمع عمومی شرکت رسیده است. برای مثال ممکن است در اساسنامه شرکت چنین تعیین شده باشد که مدیرعامل حق ندارد بدون حضور و امضای بازرس شرکت نسبت به انعقاد قراردادهای مالی به نام شرکت مبادرت نماید.
بررسی مسئولیت های مدیر عامل در شرکت
مدیر عامل شرکت تجاری می‌بایست قوانین و مقررات متعددی را رعایت کند. به عبارت دیگر علاوه بر اختیارات مدیر عامل شرکت‌های تجاری، مسئولیت‌های گوناگونی نیز بر عهده این شخص قرار دارد. به طور کلی مسئولیت‌هایی که ممکن است متوجه مدیرعامل شرکت تجاری شود، عبارتند از:
- مسئولیت کیفری؛ چنانچه مدیرعامل مرتکب یکی از رفتارهایی شود که مطابق با قانون تجارت و سایر قوانین مرتبط جرم محسوب می‌شود، متحمل مسئولیت کیفری خواهد بود. به عنوان نمونه در صورتی که مدیرعامل به صورت عمدی از اطلاع دادن ورشکستگی شرکت به مراجع ذیصلاح خودداری کند، مطابق با قانون مجازات اسلامی به مجازات حبس تعزیری محکوم خواهد شد.
- مسئولیت مدنی؛ مربوط به هنگامی است که از عمل یا تصمیم مدیرعامل ضرر مادی به دارایی شرکت یا سهامداران وارد شود. در این صورت مطابق با قانون مسئولیت مدنی، مدیرعامل و سایر مسئولین از جمله اعضای هیات مدیره مکلف به جبران خسارات وارده خواهند بود. رسیدگی به دعوای جبران خسارت در صلاحیت دادگاه عمومی و حقوقی شهرستان قرار دارد. رسیدگی در این دادگاه به موجب تقدیم دادخواست شروع می‌شود.