شرکت پیمانکاری چیست؟
امروزه در بازار کسب و کار خصوصا در ارتباط با انواع فعالیت های مهندسی ، واژه پیمانکاری یکی از واژه های بسیار پر کاربرد می باشد و ثبت انواع مختلف آن شرایط و ضوابط خاص خود را دارد لازمه شرح این شرایط ارائه یک توضیح مختصر اولیه در رابطه با تعریف شرکت پیمانکاری می باشد.
شرکت پیمانکاری به معنای مجموعه ایی است که میتواند به صورت حقیقی و یا حقوقی فعالیت نماید که قرار دادی را با افراد حقیقی و یا حقوقی جهت انحام اموری از قبیل: تهیه، حمل، نصب، ساخت، اجرا و….)منعقد می گرداند و مسئولیت آن را به عهده می گیرد.این شرکتها با توجه به بررسی میزان توانایی شرکت ( براساس نفرات و سوابق آنها، تجربه کاری و توان مالی) مرتبه بندی می شوند و رتبه پیمان کاری کسب می نمایندو البته در مواردی از طرف شرکت طرف قرار داد ناظری بر کار شرکت پیمانکار تعریف می گردد.
انواع شرکت پیمانکاری در آیین نامه معاونت راهبردی نهاد ریاست جمهوری به ۱۱ گروه اصلی تقسیم گردیده است که عبارتند از:
۱- ساختمان
۲- راه و ترابری
۳-صنعت و معدن
۴-تاسیسات و تجهیزات
۵-کشاورزی
۶- آب
۷- مرمت آثار باستانی
۸-کاوش های زمینی
۹-ارتباطات
۱۰- نفت و گاز
۱۱- نیرو
جهت ثبت شرکت پیمانکاری از نوع سهامی خاص می بایست حداق ۳ نفر به عنوان اعضاء معرفی شوند همچنین نیاز به دو بازرس خواهید داشت که این بازرسین نمی توانند از اعضاء انتخاب شوند.در رابطه با سرمایه اولیه لازم است حداقل ۳۵ درصد سرمایه اولیه شرکت را نزد یکی از بانکهای کشور سپرده گذاری شود که طبق قوانین حداقل این سرمایه اولیه صد هزار تومان می باشد.
قرارداد شرکت پیمانکاری چیست؟
به طور کلی قرارداد پیمانکاری، قراردادی است که به موجب آن کارفرما، انجام عملی با شرایط معین و در برابر وجه معین، در مدت مشخص را به شخص حقیقی یا حقوقی به نام پیمانکار (مقاطعه کار) واگذار می‌کند؛ موضوع قرارداد پیمانکاری ممکن است ایجاد ساختمان، حمل و نقل و یا تهیه و تدارک کالا باشد. برای تنظیم یک قرارداد پیمانکاری باید ابتدا طرفین قرارداد به طور دقیق تعیین شده و رابطه آنها با یکدیگر نیز کاملا تبیین شود. قدم بعدی تبیین ماهیت خدمت موضوع قرارداد است. یعنی در قرارداد باید به تفصیل شرح داده شود که کارفرما از پیمانکار چه توقعاتی دارد و می‌خواهد پیمانکار چه خدماتی را به او ارائه دهد. در این مرحله از قرارداد بدون در نظر گرفتن ضمانت اجراهای موثر مثل جبران خسارت نمی‌توان کنترل لازم بر پیمانکار برای پیشبرد کار را تامین کرد.
در برخی موارد، قرارداد عدم افشا اطلاعات و یا همان محرمانگی نیز به قرارداد پیمانکاری ضمیمه می‌شود و به عنوان مثال کارفرما نوآوری‌ها و اطلاعاتی که تا قبل از سپردن کار به پیمانکار کسب نموده را دقیق بیان می کند تا در آینده پیمانکار بر اساس قرارداد عدم افشا ضمیمه شده الزام به حفظ این اطلاعات و حفظ حقوق مالکانه معنوی کارفرما را رعایت نماید. شرایط پرداخت و شرایط خاتمه قرارداد نیز در انتهای قرارداد تشریح می‌شود.
شرایط عمومی و اختصاصی پیمان به چه معناست؟
هر موقع صحبت از قراردادهای پیمانکاری می‌شود اصطلاح شرایط عمومی پیمان و شرایط اختصاصی پیمان نیز به گوش می‌خورد. شرایط عمومی پیمان آن دسته از تعهدات تبعی است که به طرفین قرارداد تحمیل می‌شود و حقوق و تکالیف طرفین را مشخص می‌کند. وجه تمایز شرایط عمومی پیمان و شرایط اختصاصی پیمان در این است که شرایط عمومی پیمان شرایط عامی است که بر تمامی قراردادهای پیمانکاری حاکم می‌شود و غیرقابل‌تغییر و حتی غیر قابل اجتناب است. اما زمانی که از شرایط اختصاصی پیمان صحبت می‌شود منظور آن دسته از شرایطی است که طرفین قرارداد خودشان بر اساس شرایط ، اوضاع و احوال و ماهیت قرارداد، با یکدیگر توافق کرده‌اند و بر روابطشان حاکم می‌دانند. نکته حائز اهمیت این است که شرایط اختصاصی پیمان هیچ‌گاه نمی‌‌تواند ناقض مفاد شرایط عمومی پیمان باشد.
انواع قراردادهای شرکت پیمانکاری
انواع قراردادهای پیمانکاری عبارت‌اند از:
۱– قراردادهای پرداخت کلی (Lump Sum)
دراین نوع قرارداد ، پیمانکار تمامی کار تعریف شده را با هزینه مشخص و معینی انجام می‌دهد و انواع قیمت اینگونه قراردادها عبارتند از:
- قیمت ثابت (Fix)
- قیمت شناور (Floating)
کاربرد اینگونه قراردادها:
۱- زمانی که اطلاعات کافی برای محاسبه دقیق قیمت وجود داشته باشد .
۲- زمانی که تغییرات کمی در طول انجام پروژه مورد انتظار باشد وکنترل مالی مناسبی صورت گیرد..
۳- زمانی که کارفرما مایل باشد حجم مالی در گردش کل را قبل از عقد قرارداد بداند.
۴- زمانی که ریسک اجرای پروژه پایین باشد.
۵- زمانی که کارفرما مایل باشد کنترلی همه جانبه بر امور داشته ولی در جزییات پروژه وارد نشود.
۲– قراردادهای دائمی (Continual Contracts)
برای موضوعاتی که مرتبا تکرار می‌شوند مثل تعمیرات دوره‌ای و هدف کارفرما صرفه‌جویی در هزینه‌های مناقصه، تسریع در زمان عملیات پیمانکاری باشد، از این نوع قرارداد استفاده می‌نماید.
قراردادهای دائمی به سه شکل محقق می شوند:
الف – قراردادهای سریال Serial Contracts:
دراین نوع قرارداد، پیمانکار متعهد می گردد تا وارد یک سری از قراردادهای Lump Sum شود که مطابق شرایط مندرج در اولین قرارداد ادامه می یابند. قیمت و شرایط قرارداد نیز از روی قیمت های رقابتی اجزای پروژه محاسبه می شود.
ب – قراردادهای با قابلیت تغییر Continuity Contracts
وقتی که کارفرما امید به کسب سود ناشی از ادامه دادن کار دارد، از پیمانکار می‌خواهد تا وارد یک نوع قرارداد پرداخت کلی ولی با قابلیت تغییر مفاد آن شود. این تغییرات مجاز روی اجزاء با رسیدن موعد معین و در یک چارچوب از پیش توافق شده، مشخص می‌شوند.
ج –قرارداد با دوره زمانی محدود Term Contracts:
در این نوع قرارداد، پیمانکار ملتزم به انجام یک کارمشخص با حدود هزینه تعیین شده و در یک دوره زمانی تعریف شده (اغلب 12تا24 ماه) می شود.
۳– قراردادهای سنجشی (Measurement Contracts)
قیمت قرارداد در این نوع قراردادها، هر چند در ابتدا به صورت تخمینی برآورد می‌شوند تا حدود کار مشخص باشد اما تا پایان کار و اندازه‌گیری تک تک اجزای کار قیمت پروژه معین نمی‌شود.
محاسبه قیمت اولیه در این نوع قرارداد به شرح ذیل صورت می‌گیرد:
- برمبنای اجزاء و قطعات مورد نیاز پروژه
- براساس برنامه ارائه شده توسط پیمانکار (پیمان‌های خدماتی و مشاوره‌ای)
کاربرد اینگونه قراردادها:
۱- وقتی نیازهای کارفرما به روشنی مشخص نیست.
۲- نیاز فوری کارفرما به شروع سریع پروژه
۳- اساساً محاسبه قیمت تمام شده یا ممکن نیست یا هزینه محاسبه پیش از انجام کار بسیار زیاد است.
۴- قراردادهای بازپرداخت هزینه (Cost Reimbursement Contracts)
در قراردادهای بازپرداخت هزینه ، کارفرما متعهد می‌شود تا هزینه‌های اولیه پیمانکار که همان هزینه‌های واقعی کارگران، کارگاه و مواد مصرفی هستند را به علاوه مبلغ توافق شده‌ای به منظور پوشش دادن هزینه‌ها و سود پیمانکار پرداخت کند.
اقسام قراردادهای بازپرداخت هزینه:
الف – فاکتور ثابت:
در این نوع قرارداد، پیمانکار مبلغ ثابتی را برمبنای هزینه تخمین زده شده در ابتدای کار یا میانگین هزینه چند دوره ابتدایی دریافت می کند. این مسئله سبب می شود تا پیمانکار برای دریافت سود بیشتر کار را سریعتر انجام دهد.
ب – قیمت هدف:
در این روش بر اساس اطلاعات موجود، تخمینی روی هزینه های پروژه انجام می شود و هنگامی که طرفین قرارداد روی این تخمین توافق کردند، این تخمین به عنوان قیمت هدف، به عنوان پایه ای برای پرداخت ها در نظر گرفته می شود و پرداخت های کارفرما بر اساس فاکتور ارائه شده توسط پیمانکار تا سقف این قیمت انجام می شود. مشکل اصلی این است که به دست آوردن یک قیمت هدف واقعی با توجه به تأثیر مستقیم آن روی پروژه و روابط بین کارفرما و پیمانکار بسیار مشکل است.
۵– قراردادهای مدیریتی (M.C) Management Contracts))
در این قرارداد، کارفرما، سازمان یا شرکتی را برای مدیریت و هماهنگی امور فازهای طراحی و ساخت استخدام می‌کند تا در کنار پیمانکار به فعالیت بپردازد. اغلب قراردادهای مدیریتی نیازمند یک پیمانکار تخصصی است. انتخاب زود هنگام پیمانکار مدیریت در این نوع قراردادها میتواند موجب تقسیم کار طراحی و شرکت دادن پیمانکار در آن شود. گاهی پیمانکار برخی تجهیزات و خدمات و دانش فنی را آماده می‌کند و کار اجرایی را به مجموعه‌ای از پیمانکاران خرد می‌دهد. این نوع قرارداد برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده‌ای که در آن باید از تخصص و تجربه پیمانکار خاصی استفاده شود، مناسب است.
۶– قراردادهای مدیریت پروژه (Project Management Contracts)
در این نوع قرارداد کارفرما، پیمانکار حرفه‌ای را مشخص و اموری مانند؛ مشخص کردن سایت، تجهیزات کارگاه، سرمایه گذاری، طراحی، اجراء، اموربازرگانی و تاییدات پروژه را بر عهده وی قرار می‌دهد. پیمانکار به عنوان مدیر پروژه شناخته می‌شود و با توجه به درصد پیشرفت پروژه مبلغ مشخصی از قیمت پیمان را دریافت می‌نماید.
۷– قراردادهای طراحی وساخت (Design And Build Contracts)
در این نوع از قراردادهای پیمانکاری، پیمانکار مسئولیت طراحی و ساخت پروژه را به تنهایی بر عهده می‌گیرد و کارفرما نیازهای خود را به صورت شفاف معین نموده و پیمانکار منتخب این نیازها را مورد مطالعه قرار داده و شناسایی می‌کند و با رعایت استانداردهای کیفی به انجام موضوع پیمانکاری مبادرت می‌نماید. به عنوان مثال یکی از این نوع قراردادها، قرارداد با کابینت‌ساز و نجار است.
۸- قراردادهای ساخت و توسعه.
از رایج‌ترین و بهترین شیوه‌های قراردادی در پروژه‌های توسعه محسوب شده و اختیارات و مسئولیت‌های پیمانکار در بخش‌های مختلف پروژه، معین و مشخص می‌شود. پرداخت‌ها اغلب براساس درصد پیشرفت پروژه صورت می‌گیرد و مابقی عوض قرارداد بر اساس میزان بهره‌وری و راندمان مجریان پروژه پرداخت می‌گردد. همچنین پیش از برگزاری مناقصه، کارفرما برنامه اجرایی پروژه را آماده کرده و در اختیار شرکت کنندگان در مناقصه قرار می‌دهد تا آنان از مسئولیت آتی خود آگاه شوند. پیمانکار اصلی در انتخاب پیمانکار فرعی خود کاملاً آزاد است و مهم تحقق پروژه با رعایت معیارهای هزینه، کیفیت و زمان است. اینگونه پروژه‌ها تحت نظارت کامل کارفرما انجام شده و پیمانکار ملزم به ارائه گزارش در مراحل مختلف انجام کار است.