رتبه‌بندی یا گرید، نوعی معیار صلاحیت‌گذاری بر اساس استانداردهای تعریف شده می‌باشد که با توجه به میزان توانایی شرکت‌ها، بر اساس نفرات و سوابق آن‌ها، تجربه‌ی کاری، ارائه‌ی بیمه یا نامه‌ای از تامین اجتماعی مبنی بر صحت انجام قراردادهای مربوطه و توان مالی محاسبه شده‌ی شرکت بر اساس اظهارنامه‌ی مالیاتی آخرین سال کاری، انجام می‌گیرد. همچنین برای رتبه‌بندی شرکت‌های مشاور، علاوه بر نیروی فنی و مهندسی، امکانات شرکت (اعم از فنی و نرم‌افزاری) نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
در حالت کلی شرکت مشاوره‌ای به عنوان یک شرکت واسطه میان پیمانکار و کارفرما می‌شناسیم و به همین دلیل سطح توانمندی و رزومه‌ی چنین شرکتی از درجه اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. از این روی، یک معیار کلی را برای شرکت‌های مشاوره‌ای به اسم اخذ رتبه‌بندی در نظر گرفته‌اند که شرکت‌های مشاوره‌ای می‌بایست نسبت به دریافت آن اقدام کنند.
چه ارگانی یا سازمانی گرید می‌دهد؟
رتبه‌بندی شرکت نوعی تعیین صلاحیت برای سنجش کیفیت و کیمیت پیمانکاران برای ارائه‌ی خدمات می‌باشد که توسط معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری با عنوان گواهی صلاحیت پیمانکاری به شرکت‌های مهندسی مشاور داده می‌شود. شرکت‌های پیمانکاری با توجه به قراردادها و امکانات و افراد، از 1 تا 5 رتبه‌بندی می‌شوند اما شرکت‌های مشاور را از 1 تا 3 رتبه‌بندی می‌کنند.
رتبه یا گرید 3 پایین‌ترین و رتبه یا گرید 1 بالاترین رتبه به حساب می‌آید. در حال حاضر تنها معیار سنجش و انتخاب شرکت‌های مشاوره‌ای، همین رتبه مشاور است و اگر شرکتی بتواند به نسبت رقیبان خود گرید یا رتبه‌بندی مشاور بهتری را کسب کند شرایط بسیار ایده‌آلی را در جهت دریافت پروژه‌های بزرگ دارد.
رشته‌های پیمانکاری شامل: ساختمان و ابنیه، راه و ترابری، صنعت و معدن، تاسیسات و تجهیزات، کشاورزی، آب، مرمت، کاوش‌های زمینی، ارتباطات، نفت و گاز و نیرو و نیز رشته‌های مشاوران شامل: شهرسازی و معماری، راه و ترابری، مهندسی آب، مطالعات کشاورزان، انرژی، پست و مخابرات، صنعت، معدن، نفت و گاز و تخصص‌های مشترک، رشته‌هایی هستند که می‌توان در آن‌ها گرید شرکت مهندسی دریافت کرد.
فواید رتبه‌بندی شرکت‌های مشاور
شرکت‌های مشاور برای ثابت کردن اعتبار، ارزش و توانایی خود در انجام مشاوره و نظارت بر پروژه‌های بزرگ و دولتی نیاز به گرفتن گرید مشاور دارند. شرکت‌ها با اخذ گرید مشاور(رتبه مشاور) راه خود را برای شرکت در مناقصه‌های دولتی باز می‌کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند پروژه‌های بیشتری را گرفته و توان مالی و سرمایه خود را بالا ببرند.
یکی از مزایای داشتن رتبه مشاور، ساده‌تر شدن دریافت وام و تسهیلات برای شرکت مهندسین مشاور است. به طوری که با اخذ رتبه‌ی مشاور، اعتبار شرکت بالا رفته و می‌توانند از این اعتبار بالا برای دریافت تسهیلات استفاده کنند. یکی دیگر از شرایط عقد قرار داد با شرکت‌ها و سازمانی‌های دولتی رتبه‌بندی شرکت است. ارگان‌های دولتی اجازه‌ی همکاری با شرکت‌های فاقد رتبه‌بندی را ندارند.
شرایط تعیین صلاحیت و دریافت گواهی رتبه
- شرکت در سازمان ثبت شرکت‌ها به ثبت رسیده باشد.
- هیچکدام از مدیران شرکت نباید کارمند دولت باشند.
- شرکت باید دارای سرمایه‌ی کافی جهت اخذ رتبه‌ی مربوطه را داشته باشد.
- شرکت از زمان تاسیس نباید تغییر بزرگی مانند تغییر اساسنامه داشته باشد.
- شرکت باید داری کارکنانی با مدرک مهندسی و دارای سابقه‌ی کار مرتبط با زمینه‌ی مورد نظر باشد.
- شرکای شرکت باید برای حوزه‌ای که برای اخذ رتبه در خواست می‌کنند مدرک تحصیلی داشته باشند.
- شرکت، واجد شرایط و امتیازات لازم برای تعیین صلاحیت طبق ضوابط و دستورالعمل‌های لازم باشد.
- شرکت، محرومیت یا ممنوعیتی برای انجام کارهای مربوطه نداشته باشد (عدم سوءپیشینه حرفه‌ای)
- سابقه کار مفید و مرتبط مدیر عامل و اعضاء هیات‌مدیره بر اساس جداول 1-7 آیین‌نامه ضروری می‌باشد.
مدارک مورد نیاز برای اخذ رتبه مشاور
- اصل گواهینامه رتبه‌بندی در صورت دارا بودن رتبه‌ی قبلی
- آخرین صورتجلسه سهامداران
- کپی شناسنامه و کارت‌ملی و مدارک تحصیلی در قطع A4
- کپی کارت پایان‌خدمت فارغ التحصیلان تا 3 سال گذشته
- کپی برابر اصل مدارک تحصیلی و اصل مدارک تحصیلی جهت بازدید کارشناس
- کپی برابر اصل روزنامه‌های رسمی و اوراق ثبتی شامل: شرکتنامه و تقاضانامه، اساسنامه از طریق سازمان ثبت شرکت‌ها
- تعهدنامه سازمان یا تعهدنامه محضری و تعهدنامه منع مداخله کارکنان دولت.
- اصل پرینت گواهی تامین اجتماعی
- اظهارنامه مالیاتی تایید شده توسط سرممیز مالیاتی مربوطه شامل ترازنامه و جدول شماره 6 و همین‌طور جدول سود و زیان یا جدول شماره 5
- تاییدیه کارکردها شامل: مفاصا حساب بیمه، سند ذیحسابی، آخرین صورت وضعیت تایید شده توسط کارفرمای اصلی به همراه نامه گواهی تایید کار انجام شده در سربرگ کارفرما جهت اخذ رتبه مشاور
- سابقه‌یکار شرکت‌های نامبرده در پرینت تامین اجتماعی با ذکر نوع فعالیت و سمت فرد در آن شرکت (همراه داشتن آدرس و تلفن در سربرگ آن شرکت و شماره و تاریخ الزامی می‌باشد) شرکت‌های مذکور یا دارای رتبه بوده و یا نمونه قرارداد ارائه گردد.
- کپی موافقتنامه یا قرارداد به همراه تاییدیه کارکردها (پشت هر پیمان)
- آدرس و شماره تلفن افراد امتیازآور و سهامداران 5% و زیر 5%سهم در سربرگی که دارای شماره تاریخ و آدرس باشد.
ارتقای رتبه‌ی شرکت‌های مشاور
بعد از اخذ رتبه مشاور و طی شدن زمان قانونی آن رتبه، در صورتی که شرکت فعال باشد نیازمند تمدید کردن رتبه مشاور یا ارتقای آن است. اگر شرکت راکد نبوده یا صلاحیت خود را از دست نداده باشد، می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا رتبه خود را تمدید خواهد کرد یا ارتقا می‌دهد. برای تمدید رتبه مشاور قبلی، شرکت باید در مدت اعتبار رتبه قبلی فعال بوده و سطح خود را ثابت نگه داشته باشد. نباید از نظر قانونی هیچ نوع ممنوعیتی داشته باشد و باید شرایط و مدارک لازم را دارا باشد. در این صورت به جای اخذ رتبه مشاور، برای تمدید رتبه قبلی درخواست می‌دهد.
از شرایط عمومی تمدید رتبه شرکت مشاور می‌توان به داشتن کارکنان مهندس خبره و دارای سابقه در زمینه‌ی مورد نظر( زمینه درخواست شده برای رتبه‌بندی شرکت‌های مهندسی مشاور) اشاره کرد. اما مهم‌ترین شرط در تمدید رتبه‌ی اخذ شده، ثابت ماندن اساس شرکت است. اگر شرکت به صورت اساسی تغییر کند، آن‌‌گاه شامل تمدید رتبه نمی‌شود و باید از ابتدا برای اخذ رتبه مشاور درخواست بدهد. تغییر اساسی مثل تغییر در موضوع شرکت و اساسنامه یا تغییر بیشتر اعضای هیئت‌مدیره یا همه‌ی آن‌ها.
تغییرات جزئی مثل تغییر آدرس دفتر یا جابه‌جا شدن سمت‌های اعضای هیئت مدیره با یکدیگر مانعی ندارد و باعث رد صلاحیت در زمان تمدید رتبه مشاور نمی‌شود.