برای بسیاری از افراد پیش می‌آید که ایده‌هایی را در زمینه‌های مختلف داشته‌باشند. ایده چیزی است که از طریقی غیرقابل پیش‌بینی به ذهن شما خطور می‌کند و تاکنون در جایی به نام فرد دیگری به ثبت نرسیده‌است. ایده می‌تواند مربوط به تالیف یک کتاب یا طرحی برای تولید یک محصول خاص باشد. هر فردی که برای نخستین بار، فرایند یا فرآورده‌ای ویژه را معرفی کرده و مشکل یا مسئلهای را در یک صنعت، حرفه یا.. رفع نماید، صاحب ایده محسوب می‌شود و دارای حق مالکیت نسبت به آن ایده خواهدشد.
شاید از خود بپرسید آیا امکان ثبت کردن ایده وجود دارد؟ پاسخ به این سوال، مثبت است. فرد صاحب ایده می‌تواند از حق مالکیت مذکور، استفاده کرده و ایده را به نام خود ثبت نماید. در ادامه این مقاله، قصد داریم به بررسی شرایط و مراحل ثبت ایده و مدارک مورد نیاز برای این کار بپردازیم.
شرایط به ثبت رساندن ایده
گفتیم که فرد صاحب ایده می‌تواند برای به‌دست‌آوردن حق مالکیت قانونی ایده خود اقدام کند. اما چه نوع ایدهای را می‌توان ثبت کرد؟ طبق ماده 2 قانون ثبت اختراعات، ایده یا اختراعی قابلیت ثبت دارد که از شرایط زیر برخوردار باشد:
– دارای ابتکار جدید باشد: ایده باید کاملا بکر و بدیع باشد و به‌وسیله شخص دیگری ثبت نشده‌باشد. ایده مذکور نباید از قبل در صنعت یا فن موردنظر وجود داشته‌باشد و فردی که دارای مهارت عادی در صنعت مذکور است، نباید با این ایده آشنایی داشته‌باشد. بکر و جدید بودن ایده باید نه تنها در کل کشور، بلکه در تمام دنیا مورد بررسی قرار گیرد.
– دارای کاربرد صنعتی باشد: ایده مذکور باید قابلیت ساخت یا استفاده را داشته‌باشد. کلمه (صنعت)، صنایع مختلفی ازقبیل کشاورزی، ماهیگیری، صنایع دستی یا خدمات را دربرمی‌گیرد. ایده باید مشکل یا ایرادی که در صنعت یا حرفه خاصی موجود است را رفع نماید.
– دارای قابلیت اجرایی باشد: ثبت کردن ایده زمانی امکان‌پذیر است که بتوان اقدامات لازم برای اجرایی‌کردن آن را انجام داد. به‌بیان‌دیگر، تازمانی‌که ایده در ذهن فرد قرار دارد، قانون از آن حمایت نخواهدکرد. ایده برای برخورداری از حمایت قانونگذار، باید اجرایی شود.
مدارک مورد نیاز برای ثبت ایده
امکان ثبت کردن ایده توسط اشخاص حقیقی و حقوقی وجود دارد.
مدارک موردنیاز برای ثبت کردن ایده توسط اشخاص حقیقی:
– کپی کلیه مدارک‌شناسایی فرد متقاضی ثبت ایده اعم از کارت‌ملی و شناسنامه
– فرم درخواست ثبت ایده که به‌طورکامل پر شده‌باشد.
– نمونه اجرایی‌شده ایده یا توضیحات مفصل درمورد ایده (درصورتی‌که هنوز اجرا نشده‌باشد)
مدارک موردنیاز برای ثبت کردن ایده توسط اشخاص حقوقی:
– تهیه‌کردن روزنامه تاسیس و آخرین تغییرات شخص حقوقی (شرکت)
– کپی کارت‌ملی و شناسنامه مدیرعامل شخص حقوقی
– فرم درخواست ثبت ایده که تکمیل شده‌باشد.
– آدرس دقیق مرکز اصلی یا محل فعالیت شرکت
– نمونه اجرایی‌شده ایده یا توضیحات کامل و مفصل درمورد ایده (چنانچه هنوز به مرحله اجرایی نرسیده‌است).
مراحل ثبت ایده: قسمت اول
ثبت کردن ایده نیاز به حضور فیزیکی نداشته و ازطریق سامانه اختراع به آدرس http://iripo.ssaa.ir انجام می‌شود. برای ثبت کردن ایده، باید مراحل زیر را طی کنید:
– ثبتنام در سامانه: برای ثبت کردن ایده، باید ابتدا وارد سامانه اختراع شده و یک حساب‌کاربری برای خود ایجاد نمایید.
– ثبت اظهارنامه: بعدازاینکه وارد حساب‌کاربری خود شدید، باید اظهارنامه را در سامانه ثبت کنید. اظهارنامه شامل توصیفاتی از ایده، ادعانامه و در برخی موارد، طرح‌فنی ایده می‌باشد.
– رفع نقص اظهارنامه: در مرحله بعدی، اظهارنامه به‌طورکامل توسط کارشناسان بررسی می‌شود و چنانچه دارای ایراداتی باشد، شما را ازطریق سامانه در جریان می‌گذارند تا ایرادات آن را رفع کنید. رفع نواقص اظهارنامه، 30 روز مهلت دارد و اقدام‌نکردن در این مدت، منجر به بطلان اظهارنامه خواهدشد. البته اگر دارای عذر موجه باشید، یک مهلت 30 روزه دیگر برای رفع نواقص و ایرادات اظهارنامه به شما داده خواهدشد.
مراحل ثبت ایده: قسمت دوم
– بررسی وجود ایده مشابه: پس‌ازاینکه ایرادات و نواقص اظهارنامه رفع شد، کارشناسان بررسی‌هایی را انجام می‌دهند تا مطمئن شوند ایدهای مشابه ایده مذکور از قبل ثبت نشده‌باشد. چنانچه ایدهای شبیه به ایده ارائه‌شده پیدا شود، فرد متقاضی ثبت ایده، باید به‌صورت حضوری به اداره مراجعه کرده و ضمن مقایسه ایده خود با طرح ثبت‌شده، توضیحاتی را ارائه دهد. در این مرحله، چنانچه به تشخیص کارشناسان، این دو طرح شبیه به هم باشند، ایده جدید رد خواهدشد. اما اگر متقاضی ثبت ایده جدید بتواند کارشناسان را توجیه کند که طرح موردنظر او از ابداعات و نوآوری‌هایی برخوردار است که طرح ثبت‌شده قبلی فاقد آنهاست، درخواست ثبت ایده، مجددا بررسی خواهدشد. متقاضی ثبت ایده می‌تواند برای پیگیری وضعیت درخواست خود، به سامانه مراجعه کند.
– صدور ابلاغیه پذیرش: چنانچه درخواست ثبت ایده موردتایید واقع شود، ابلاغیه پذیرش صادر خواهدشد.
– پرداخت هزینه ثبت ایده: بعد از صدور ابلاغیه، فرد متقاضی ثبت ایده، 30 روز مهلت دارد که برای پرداخت حق‌الثبت ایده اقدام نماید.
– انتشار در روزنامه رسمی: پس از پرداخت هزینه ثبت ایده، متقاضی باید آگهی مرتبط با ثبت ایده خود را در روزنامه رسمی ثبت کند. بعد از طی‌کردن این مرحله، گواهینامه اختراع برای متقاضی صادر خواهدشد.