یکی از مهم‌ترین مباحثی که در موضوع تاسیس و راه‌اندازی یک شرکت مطرح می‌شود و باید در اساسنامه درج شود، موضوع فعالیت شرکتهای تجاری است. در واقع موضوع فعالیت شرکت، محدوده قانونی اختیارات این شخصیت حقوقی را مشخص می‌کند. به طوری که شرکتها حق ندارند خارج از موضوعی که در اساسنامه درج شده‌است فعالیت کنند. اما ضمانت اجرای فعالیت‌های خارج از موضوع شرکت چیست؟
فرم درخواست مشاوره رایگان
قراردادهایی که خارج از محدوده موضوع فعالیت‌های شرکت منعقد می‌گردد، باطل هستند. فرض کنید موضوع فعالیت شرکتی در اساسنامه ساخت و ساز عنوان شده‌است. چنانچه این شرکت قراردادی برای واردات و صادرات لوازم خانگی منعقد نماید، این قرارداد باطل است. کلیه افرادی که در در نتیجه انعقاد این قرارداد متضرر شده‌اند، می‌توانند درخواست ابطال آن را داشته باشند. در ادامه این مقاله، قصد داریم به بررسی کلی موضوع فعالیت شرکتهای تجاری بپردازیم.
موضوع فعالیت شرکتهای تجاری
کلیه فعالیت‌ها و معاملات تجاری شرکتها باید با موضوع شرکت مطابقت داشته باشد. در واقع شرکتها تنها اهلیت انجام دادن معاملات و فعالیت‌هایی را دارند که در اساسنامه مشخص شده‌است. طبق قانون تجارت، معاملات خارج از محدوده فعالیت شرکت، برای شخص انجام دهنده مسئولیت ایجاد می‌کند. علاوه‌براین، کلیه افرادی که طرف این‌گونه معاملات قرار گرفته‌اند یا اشخاص ثالث، می‌توانند ابطال آن را بخواهند.
به طور کلی شرکتها به انواع تجاری و غیر انتفاعی (غیر تجاری) تقسیم‌بندی می‌شوند و وجه تمایز این دو نوع شرکت، اهداف و موضوع فعالیت آنهاست. موضوع فعالیت کلیه شرکتهای تجاری (بجز شرکت سهامی) فعالیت‌های تجاری است. کلیه فعالیت‌هایی که اشخاص با انجام دادن آنها تاجر تلقی می‌شوند، در ماده 2 قانون تجارت ذکر شده‌است.
برای اینکه بتوان موضوع شرکت را به طور دقیق تشخیص داد، باید منجز و صریح باشد. نکته‌ای که در مورد موضوع فعالیت شرکت مطرح می‌شود، این است که امور حاکمیتی صرفا باید توسط دولت انجام شوند و نمی‌توان موضوع شرکت را این امور در نظر گرفت. از سوی دیگر، برخی موضوعات وجود دارد که برای انجام دادن آنها باید حتما از مراجع ذی‌صلاح مجوز گرفت. به طور کلی موضوع فعالیت‌های شرکت در یکی از این سه دسته قرار می‌گیرد:
– موضوعات مرتبط با امور حاکمیتی دولت: شرکتها نمی‌توانند این موضوعات را در اساسنامه خود قید کنند.
– موضوعاتی که امکان انجام دادن آنها وجود داشته و به هیچ مجوزی نیاز ندارند.
– موضوعاتی که باید برای انجام دادن آنها از مراجع ذی‌صلاح مجوز گرفت.
موضوع فعالیت شرکتهای تجاری
ماده 2 قانون تجارت یک سری فعالیت‌ها را مشخص کرده‌است که اشخاص با انجام دادن آنها، تاجر شناخته می‌شوند:
– خرید یا به دست آوردن هر قسم مال منقول با قصد فروش یا اجاره (از جمله اموالی که در آنها تصرفاتی شده یا نشده‌است).
– تصدی به حمل و نقل از طریق آب، هوا یا خشکی به هر شکلی که باشد.
– هرگونه عملیات دلالی یا حق‌العمل‌کاری یا عاملی یا تصدی به هر قسم تاسیسات که برای انجام دادن برخی امور به وجود می‌آیند از جمله پیدا نمودن خدمه یا تهیه کردن و رساندن وسایل مورد نیاز و..
– هر نوع عملیات بانکی و صرافی.
– معاملات برواتی (تفاوتی ندارد بین تجار یا غیر تاجران باشد).
– تاسیس و راه‌اندازی هر نوع کارخانه (برای مقاصدی غیر از نیازهای شخصی).
– تصدی به عملیات حراجی.
– راه‌اندازی هر نوع نمایشگاه عمومی.
– عملیات بیمه دریایی و غیردریایی.
– ساخت کشتی، معاملات راجع به کشتی (خرید و فروش)، کشتی‌رانی داخلی یا بین‌المللی و کلیه معاملات مربوط به آنها.
چه موضوعاتی نیاز به اخذ مجوز دارند؟
برای ثبت شرکت‌هایی که موضوع فعالیت آنها یکی از موارد زیر است، باید ابتدا برای اخذ مجوز اقدام کرد:
– اخذ مجوز از بانک مرکزی: کلیه موضوعات مرتبط با امور بانکی و پولی از جمله بانک‌ها، موسسات اعتباری، تعاونی‌های اعتبار، شرکتهای لیزینگ و صرافی‌ها.
– اخذ مجوز از بیمه مرکزی: کلیه موضوعات مربوط به بیمه از جمله تصدی به عملیات بیمه، نمایندگی بیمه و خدمات بیمه‌ای.
– اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار کشور: کلیه موضوعات مرتبط با بورس از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری، نهادهای مالی، شرکتهای تامین سرمایه و سرمایه‌گذاری و..
– اخذ مجوز از ادارات تحت‌نظر وزارت تعاون: کلیه موضوعات مربوط به شرکتهای تعاونی از جمله تعاونی سهامی عام، تعاونی تولید، تعاونی کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات و..، تعاونی صنعت، تعاونی عمران، تعاونی معدن، تعاونی مسکن و..
– اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی: کلیه فعالیت‌های مرتبط با صنعت توریسم از جمله تاسیس دفاتر گردشگری، تورهای گردشگری یا زیارتی و سیاحتی.
– اخذ مجوز از وزارت راه و شهرسازی: کلیه موضوعات مرتبط با حمل و نقل مسافر یا کالا به صورت بین شهری یا بین‌المللی یا ترانزیت کالا.
– اخذ مجوز از سازمان هواپیمایی کشور: موضوعات مربوط به حمل و نقل هوایی، ترابری هوایی و دفاتر مسافرت هوایی.
– اخذ مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری: موضوعات مرتبط با شرکتهای دانش بنیان.
– اخذ مجوز از وزارت نفت یا شرکت ملی نفت: کلیه موضوعات مرتبط با حوزه نفت و گاز و پتروشیمی.
– شورای اسلامی شهر: تمامی شرکت‌هایی که به شهرداری‌ها وابسته هستند.